داخل کردن یک الکترود به هنگام یک جراحی اعصاب برای درمانبیماری پارکینسون.

جراحی مغز و اعصاب یک جراحی فوق تخصصی است که با اعمال جراحی روی دستگاه عصبی بدن سر و کار دارد. اندام‌ها و بخش‌های مورد جراحی در این نوع عمل عبارتند از مغز، ساقه مغز، نخاع، شبکه مرکزی و محیطی اعصاببدن، و همچنین اندام‌های پوشانندهٔ این ساختارها.^[۱]

این گونه عمل توسط منخصصی به نام جراح مغز و اعصاب انجام می‌شود.

 از جمله جستارهای وابسته به جراحی مغز و اعصاب می‌توان این موضوعات را نام برد: فیزیولوژی طبیعی، افزایش فشار داخل جمجمه‌ای، تومورهای مغزی، معاینه بالینی، تروما به سر، سکته مغزی، خونریزی زیر عنکبوتیه، جراحی مغز و اعصاب کودکان، مهره‌ها، نخاع شوکی، اعصاب محیطی و جمجمه‌ای، عفونت، صرع و درد.^[۲]

در اورژانسهای جراحی مغز و اعصاب بیماران با یک یا چند دقیقه دیر رسیدن به بیمارستان بین مرگ و زندگی قرار می‌گیرند وتشخیص اولیه با پزشک عمومی است در این رابطه بسیار حیاتی است.^[۳]

عمل جراحی قاعده جمجمه

جراحی در محل قاعده جمجمه یکی از انواع جراحی مغز و اعصاب است.

این نوع جراحی به علت اینکه تمام رگ‌ها و اعصاب ورودی و خروجی به مغز از آن عبور می‌کند، حساسیت بسیار بالایی دارد و اگر هنگام درآوردن تومور در این محل بی‌دقتی شود خطرات زیادی از جمله فلج شدن صورت فرد اتفاق می‌افتد. عمل جراحی در محل قاعده جمجمه یک جراحی میان‌رشته‌ای است که با همکاری جراحان گوش و حلق و بینی و جراحان مغز و اعصاب انجام می‌شود.^[۴]

عمل جراحی برای افرادی که دچار تومور در ناحیه قاعده جمجمه هستند یا بیماران تصادفی و برخی از نوزادانی که دچار نقص مادرزادی در محل قاعده جمجمه هستند انجام می‌شود.^[۵]

مجید سمیعی از جراحان اعصاب ایرانی بنیان‌گذار این نوع عمل جراحی قاعده جمجمه در دنیا است.^[۶]

مغز و اعصاب در منظر اسلام

اشاره به حكمت مغز و دستگاه عصبى

امام صادق (ع)- در پاسخ طبيبى فرو مانده از پاسخ به اين پرسش امام كه : چرا كاسه ى سر، از چند استخوان و لايه تشكيل مى شود؟
چون هر چيز درون تهى اگر يك پارچه باشد، شكستن زودتر به سراغش مى آيد و چون چند تكه قرار داده شود، شكستگى از آن دورتر است .

امام صادق (ع)- خطاب به مفضل بن عمر : اگر جمجمه باز مى شد و مى توانستى مغز را ببينى ، مى ديدى كه به حجاب هايى (لايه هايى ) كه روى همديگر قرار گرفته اند، در ميان گرفته شده است تا هم آن را از عارضه مصون بدارد، و هم آن را استوار نگه دار، تا بدان ، لرزش راه نيابد؛ و مى ديدى كه جمجمه ، به سان كُلَه خودى بر آن قرار گرفته است تا آن را از اثر ضربت هاى سختى كه ممكن است به سر برسد، حفظ كند. سپس ، تاجى از مو بر روى جُمجُمه پوشانده شده و اين پوشش ، همانند پوستينى براى سر است كه آن را از شدت سرما و گرما، نگه مى دارد. پس چه كسى مغز را در چنين دِژى جاى داده است ، مگر همو كه آن را آفريد و سرچشمه احساس ساخت و به واسطه ى منزلت والايى كه در بدن دارد، و نيز به واسطه ى مرتبه بلند و جايگاه برجسته اش آن را سزامند اين همه حفظ و مراقبت دانست ؟

اى مفضّل ! چه كسى قلب را در درون سينه ى انسان قرار داد و زِرِهى كه پوشش استوار آن است ، بر آن قرار داد و آن را به دنده ها و گوشت و عصبى كه بر آن است ، مصونيت داد تا جراحت و آزارى بدان نرسد؟

اى مفضّل ! نيك بينديش كه چرا مغز كه جسمى رقيق است ، در لا به لاى استخوان ها حصار يافته است . آيا جز براى اين است كه از آن ، حفاظت كند و آن را مصون بدارد؟

عوامل استحكام و توانمندى عقل و مغز
الف - باقلا
امام صادق عليه السلام : خوردن باقلا، استخوان هاى ساق را تراكم درونى مى دهد، توان مغز را افزون مى سازد و خون تازه توليد مى كند.
البته در حدیثی دیگر وارد شده است که خوردن بیش از حد باقلا موجب کندی ذهن و خرفتی میشود .

روغن ماليدن
امام صادق عليه السلام : روغن بنفشه ، مغز را نيرو مى بخشد.

سركه
امام صادق عليه السلام : ما با سركه آغاز مى كنيم ، چنان كه شما با نمك آغاز مى كنيد؛ چرا كه سركه ، عقل را استحكام مى بخشد.

سركه ى شراب
امام صادق عليه السلام : سركه ى شراب ، لثه را تقويت مى كند، جنبندگان (انگل ها و باكترى هاى مضر) شكم را مى كُشد و عقل را استحكام مى بخشد.
معنی سرکه شراب : سرکه قبل از چهل روز یعنی قبل از اینکه تبدیل به سرکه شود حکم شراب را دارد و نجس میباشد اما بعد از آن حلال است و منعی برای مصرف آن وجود ندارد .



گوشت
امام صادق عليه السلام : گوشت ، گوشت مى رويانَد و بر عقل مى افزايد؛ و هر كس آن را چند روز واگذارد، عقلش تباه شود.

آنچه بر توان ذهن مى افزايد
امام صادق عليه السلام : انار را با پيه آن بخوريد؛ چرا كه معده را مى پالايد و ذهن را افزون مى كند.

سودمند براى پيشگيرى از فراموشى
امام صادق عليه السلام : سه چيز، فراموشى را از ميان مى بَرَد و حافظه را بار مى آورد: قرائت قرآن ، مسواك زدن و روزه گرفتن .
آنچه اعصاب را استحكام مى بخشد
پيامبر خدا (ص) فرمود: به نام خدا طعام را بخوريد، مويز چه نيكو خوراكى است كه اعصاب را استحكام مى بخشد!...

خوردن گوشت گوسفند همراه با شير
امام صادق عليه السلام : هر كس به ضعفى در قلب يا بدن خويش گرفتار آمد، گوشت گوسفند همراه با شير بخورد؛ چرا كه اين خوراك ، هر درد و عارضه اى را از اندام وى بيرون مى بَرَد، تن او را تقويت مى كند و لثه هاى او را نيز استحكام مى دهد.

سودمند براى سردرد :
شستن سر با خَطمى
امام صادق عليه السلام : شستن سر با خطمى ، مايه ى ايمنى از سردرد است .

نوشيدن آب نيم گرم (وِلَرم )
امام صادق عليه السلام : پيامبر خدا به هنگام افطار، با حلوايى آغاز مى كرد و بدان ، روزه مى گشود. اگر حلوا نمى يافت ، با شكرينه اى ديگر يا چند دانه خرما؛ و اگر نيز يافت نمى شد، با آب نيم گرم . آن گاه مى فرمود: اين معده و جگر را پاك مى كند و... و سردرد را از ميان مى بَرَد)).

ماليدن روغن بنفشه
امام صادق عليه السلام : چه خوب روغنى است روغن بنفشه ! درد را از سر و چشمان مى بَرَد. آن را به خود بماليد.

استعمال اَنفيه
امام صادق عليه السلام : پيامبر خدا، چون سردرد مى كرد، به روغن كُنجد، انفيه مى كرد.

آنچه مانع ديوانگى مى شود
كوتاه كردن سبيل و ناخن در هر جمعه
امام صادق عليه السلام : در هر جمعه ، اندكى از سبيل و ناخن هاى خود را بگير و اگر هم چيزى نداشته باشد، آن را (كمى ) بساى ، ديوانگى ، جذام و پيسى به تو نمى رسد.